ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΤΑΜΕΙΑ -Ποιες συντάξεις δεν περικόπτονται

Σημαντικός αριθμός συνταξιούχων απαλλάσσεται από τις ειδικές εισφορές. Το ψαλίδισμα των αποδοχών αποφεύγουν όσοι εισπράττουν από τα Ταμεία παροχή κάτω των 1.000 ευρώ. Ανάλογο καθεστώς ισχύει για εκείνους που συνταξιοδοτήθηκαν με λίγα χρόνια εργασίας και τους μεγάλους σε ηλικία.

Οι συνταξιούχοι που παίρνουν κάτω από 1.000 ευρώ τον μήνα από τα ασφαλιστικά ταμεία διασώζονται από μία σειρά ειδικών εισφορών, που έχουν επιβληθεί τα τελευταία χρόνια. Κυρίως πρόκειται για ασφαλισμένους του ΙΚΑ και του ΟΑΕΕ, καθώς στα δύο αυτά Ταμεία η πλειοψηφία των συνταξιούχων παίρνει χαμηλές ή μεσαίες συντάξεις.
Ουσιαστικά η μεγάλη πλειοψηφία των ασφαλισμένων που αποχώρησε με λίγα έτη δουλειάς (π.χ. 15ετία) και σε μεγάλη ηλικία δεν επηρεάζεται από τις περικοπές των τελευταίων ετών. Χωρίς μειώσεις παίρνουν συντάξεις και ασφαλισμένοι που έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας (καθώς εξαιρούνται από τις ειδικές περικοπές).
Στον αντίποδα όσοι συνταξιούχοι έχουν περάσει το «φράγμα» των 1.000 ευρώ βλέπουν μια σειρά ειδικών εισφορών -που έχουν επιβληθεί τα τελευταία χρόνια- αλλά και τους φόρους να ροκανίζουν το εισόδημά τους.
Ενδεικτικά αναφέρεται πως όσοι είχαν καταφέρει -με πολλά έτη ασφάλισης- να εξασφαλίζουν μία υψηλή σύνταξη έχουν υποστεί τα τελευταία χρόνια περικοπή που μπορεί να φτάνει έως και το 50%.

  
1. Εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων (Ν. 3865/ 2010). Δεν αφορά όσους παίρνουν κάτω από 1.400 ευρώ τον μήνα. Για ποσά από 1.400,01 ευρώ και πάνω η εισφορά ξεκινά από το 3% και σταδιακά αυξάνεται -ανάλογα με τη σύνταξη- μέχρι και το 14%. Για τον προσδιορισμό του συνολικού ποσού σύνταξης λαμβάνονται υπόψη τα ακαθάριστα ποσά της μηνιαίας βασικής σύνταξης, του επιδόματος εξομάλυνσης και της τυχόν προσωπικής και αμεταβίβαστης διαφοράς.
Ετσι δεν προηγείται η αφαίρεση της εισφοράς υγειονομικής περίθαλψης και του φόρου, αλλά ο υπολογισμός γίνεται απευθείας στο ακαθάριστο ονομαστικό ποσό που αναφέρεται κάθε φορά στη συνταξιοδοτική απόφαση. Αυτό έχει σαν συνέπεια μία περαιτέρω ελαφρά επιβάρυνση του συνταξιούχου, καθώς ο υπολογισμό της εισφοράς αλληλεγγύης γίνεται και σε χρήματα που ποτέ δεν λαμβάνει.
Για την πρώτη κατηγορία, το ποσό της σύνταξης μετά την παρακράτηση δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.400€ και αντίστοιχα εφαρμόζεται στο κατώτερο όριο των υπόλοιπων κατηγοριών.

2. Ειδική εισφορά που αφορά συνταξιούχους κάτω των 60 ετών που παίρνουν από το Ταμείο άνω των 1.700€ μετά την πρώτη παρακράτηση (Ν. 4002/2011). Η εισφορά κυμαίνεται από 6% έως 10%.
Για την πρώτη κατηγορία το ποσό της σύνταξης μετά την παρακράτηση της επιπλέον εισφοράς δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.700€.
Ετσι, για παράδειγμα, συνταξιούχος 58 ετών που του απονέμεται σύνταξης της τάξης των 1.750€, μετά την αφαίρεση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και της ειδικής εισφοράς δεν μπορεί να λαμβάνει σύνταξη κάτω από 1.700€. Πλην, όμως, τούτο είναι εφικτό καθώς μετά την αφαίρεση του φόρου και της εισφοράς υγειονομικής περίθαλψης το τελικό ποσό που θα λάβει θα είναι κάτω από τα 1.700€.
Η παραπάνω παρακράτηση διακόπτεται τον επόμενο μήνα από τη συμπλήρωση του 60ού έτους ηλικίας. Επομένως η διακοπή της εν λόγω παρακράτησης γίνεται με την ημερομηνία γέννησης και όχι με το έτος συμπλήρωσης των 60 ετών. Ετσι, για παράδειγμα, συνταξιούχος που γίνεται 60 ετών τον Δεκέμβριο του 2014 θα δει την εν λόγω περικοπή να εξαφανίζεται με τη σύνταξη που θα του καταβληθεί για τον Ιανουάριο του 2015.
3. Νέα μείωση των συντάξεων με τον Νόμο 4024/2011. Η μείωση γίνεται στο ποσό που απομένει μετά τις δύο πρώτες παρακρατήσεις. Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής:
Για όσους δεν έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους μειώνεται κατά 40% το ποσό της κύριας σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.000€. Η μείωση αυτή διακόπτεται από την πρώτη του επόμενου μήνα από εκείνο κατά τον οποίο συμπληρώνει το 55ο έτος.
Για όσους έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας τους, μειώνεται κατά 20% το ποσό της σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.200€.
Η εν λόγω μείωση αφορά κατά κύριο λόγο συντάξεις που καταβάλλονται σε ειδικές κατηγορίες που συνταξιοδοτούνται κάτω από το 55ο έτος. Αυτές είναι οι ένστολοι, οι μητέρες ανηλίκων σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και οι γονείς ανηλίκων και οι τρίτεκνοι στο Δημόσιο.
Το ποσό που περικόπτεται είναι απαραίτητο να διευκρινίσουμε ότι δεν αφορά το σύνολο της κύριας σύνταξης αλλά το υπερβάλλον ποσό των 1.000 και 1.200€ αντίστοιχα.
4. Μείωση κατά 12% στο τμήμα της σύνταξης που υπερβαίνει τα 1.300€. Οσοι παίρνουν κάτω από το όριο αυτό δεν επηρεάζονται από το συγκεκριμένο μέτρο. Με βάση τη νομοθεσία μείωση γίνεται στο ποσό της σύνταξης που απομένει μετά τις τρεις παρακρατήσεις που ήδη αναφέρθηκαν (Ν. 4051/2012). Η εν λόγω μείωση αφορά τη μεγάλη πλειοψηφία των συντάξεων που στο αρχικό τους ποσό βρίσκονται στην περιοχή των 1.500€. Το ποσό που συνηθέστερα αφαιρείται με την εν λόγω περικοπή ξεκινά από λίγα ευρώ και φτάνει μέχρι τα 40-50€.
5. Μείωση για ποσά συντάξεων που υπερβαίνουν τα 1.000€ (Ν. 4093/ 2012). Η μηνιαία σύνταξη ή το άθροισμα των μηνιαίων συντάξεων (κυρίων, επικουρικών και μερισμάτων) που υπερβαίνουν τα 1.000€ μειώνονται ως εξής:

• Από 1.000€ έως και 1.500€ μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 5%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.000,01€.
• Από 1.500,01€ έως και 2.000€ μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 10%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.425,01€.
• Από 2,000,01€ έως και 3.000,00€ μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 15%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 1.800,01€.
• Από 3.000,01€ και άνω μειώνεται το σύνολο του ποσού κατά 20%. Το ποσό που απομένει δεν μπορεί να υπολείπεται των 2.550,01€.

Σημειώνεται πως η εν λόγω περικοπή αφορά το σύνολο των καταβαλλόμενων ποσών από οποιαδήποτε πηγή κι αν προέρχονται και υπολογίζεται από το πρώτο ευρώ. Ιδιαίτερα από την περικοπή του Ν. 4093 επλήγησαν κατηγορίες που λαμβάνουν σύνταξη από περισσότερες από μία πηγές, όπως οι γιατροί του ΕΣΥ, οι χήρες και όσοι έχουν κατοχυρώσει δύο συνταξιοδοτικά αυτοτελή δικαιώματα.
Εκτός κινδύνου είναι όσοι παίρνουν από τα ασφαλιστικά ταμεία συντάξεις (άθροισμα) κάτω από 1.000 ευρώ, καθώς δεν έχει εφαρμογή η συγκεκριμένη περικοπή του Νόμου 4093.
Οι ασφαλισμένοι που εξαιρούνται
Εξαιρούνται από τις περικοπές συγκεκριμένες ομάδες συνταξιούχων ακόμα και αν παίρνουν πάνω από 1.000 ευρώ. Πρόκειται κυρίως άτομα με σοβαρά προβλήματα υγείας που με βάση την νομοθεσία δεν επηρεάζονται από τις ειδικές εισφορές. Συγκεκριμένα προβλέπονται τα εξής:
Από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης εξαιρούνται οι συνταξιούχοι γήρατος και αναπηρίας που παίρνουν το εξωιδρυματικό επίδομα. Επίσης από το τέλος του 2011 εξαιρούνται όλες οι συντάξεις λόγω αναπηρίας.
Από την ειδική εισφορά για τους συνταξιούχους κάτω των 60 ετών εξαιρούνται όσοι αποχώρησαν λόγω αυτοδίκαιης λύσης της εργασιακής τους σχέσης ή αποστρατεύτηκαν με πρωτοβουλία της υπηρεσίας. Επίσης εξαιρούνται οι συνταξιούχοι λόγω αναπηρίας ή γήρατος που λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα ή επίδομα απολύτου αναπηρίας ή επίδομα ανικανότητας για τους δημοσίους υπαλλήλους ή πρόκειται για θύματα τρομοκρατικών ενεργειών ή βίαιων συμβάντων.
Από την περικοπή των επιπλέον ποσών των 1.000 ευρώ για τους κάτω των 55 και 1.200 ευρώ για όσους έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος προβλέπεται εξαίρεση για τους συνταξιούχους οι οποίοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα ή το επίδομα απολύτου αναπηρίας και για όσους είναι αιμορροφιλικοί, μεταμοσχευμένοι, πάσχοντες από χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, μεσογειακή αναιμία κ.λπ. Επίσης εξαιρούνται οι συνταξιούχοι αναπηρίας ή γήρατος που είχαν δικαίωμα να αποχωρήσουν βάσει των διατάξεων για τη 15ετία αλλά συνταξιοδοτήθηκαν σύμφωνα με άλλες διατάξεις. Τέλος διασώζονται οι συνταξιούχοι λόγω γήρατος, των οποίων αποδεδειγμένα η αναπηρία επήλθε μετά τη συνταξιοδότησή τους κατόπιν σχετικής αξιολογήσεως από το ΚΕΠΑ.
Από τη μείωση που αφορά το ποσό που υπερβαίνει τα 1.200 ευρώ στην κύρια σύνταξη -και ανέρχεται σε 12%- εξαιρούνται και σε αυτή την περίπτωση οι συνταξιούχοι οι οποίοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα ή το επίδομα απολύτου αναπηρίας και όσοι είναι αιμορροφιλικοί, μεταμοσχευμένοι, μεσογειακή αναιμία κ.λπ.
Τέλος, από την περικοπή του ν. 4093/ 2012 -που αφορά το σύνολο των ποσών των συντάξεων που ξεπερνούν τα 1.000 ευρώ- εξαιρούνται μόνο οι συνταξιούχοι οι οποίοι λαμβάνουν οι ίδιοι το εξωιδρυματικό επίδομα.
Παρακράτηση φόρου και εισφορά περίθαλψης
Κρατήσεις για την υγειονομική περίθαλψη και παρακράτηση φόρου γίνονται στις καταβαλλόμενες συντάξεις. Οσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, η κράτηση γίνεται μόνο στην κύρια και όχι στην επικουρική σύνταξη και φτάνει στο 4% στο συνολικό ακαθάριστο ποσό της σύνταξης. Για τις συντάξεις του ιδιωτικού τομέα αυτό αφορά το συνολικό ποσό της κύριας σύνταξης και του επιδόματος τέκνων αν λαμβάνεται από τον δικαιούχο.
Στο Δημόσιο λαμβάνονται υπόψη η βασική σύνταξη, το επίδομα εξομάλυνσης, τα οικογενειακά και τα τυχόν προσωπικά επιδόματα. Πέραν της εισφοράς υγειονομικής περίθαλψης από την κύρια σύνταξη αλλά και από τις επικουρικές συντάξεις, παρακρατείται κάθε μήνα ο φόρος μισθωτών υπηρεσιών.
Από την αρχή του έτους κανονικά θα εφαρμόζονταν ένα νέο σύστημα, που προβλέπει ότι οι επικουρικές συντάξεις θα συναθροίζονται με τις κύριες και επί του συνολικού ποσού θα υπάρχει ενιαία παρακράτηση φόρου με βάση τη φορολογική κλίμακα (με συντελεστές φόρου 22%, 32% και 42%). Οι αλλαγές αυτές αναμένεται να οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση των μηνιαίων κρατήσεων φόρου για όσους λαμβάνουν ποσά συντάξεων άνω των 800 ευρώ τον μήνα.
Ωστόσο προσωρινά θα εφαρμοστεί ένα «ενδιάμεσο» σύστημα, όσον αφορά την παρακράτηση φόρου στην επικουρική σύνταξη. ΤΑυτό σημαίνει ότι όλα τα ποσά των επικουρικών συντάξεων και βοηθημάτων, τα οποία είναι σε ετήσια βάση χαμηλότερα των 9.550 ευρώ, δεν θα υπόκεινται σε κρατήσεις φόρου μισθωτών υπηρεσιών. Οι συνταξιούχοι θα έχουν προσωρινά -μία αύξηση στο εισόδημα από 5 μέχρι και 74 ευρώ τον μήνα αλλά θα πληρώσουν υψηλότερο φόρο με την εκκαθάριση της δήλωσης.
 www.ethnos.gr